Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü’nde 6 yıldır süren çalışma kapsamında, Türkiye’de doğal olarak yetişen ve ekonomik değeri bulunan istiridye ve eringi (kulacık) mantar çeşitleri, “Yaprak77” ve “Soylu77” isimleriyle tescil edildi.
Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Yalova’daki enstitü bünyesindeki 700’den fazla çeşitle mantar gen bankası özelliğine sahip Mantar Araştırma Merkezi’nde önemli çalışmalar yürütülüyor. Çalışmaları tamamlanan mantar çeşitlerinden ikisi için Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi’ne yapılan tescil başvurusu sonuçlandı. Buna göre, “Yaprak77” ve “Soylu77” adları verilen iki çeşit, üreticilere kazandırıldı.
Merkezde yeni mantar türleri üzerine ekibiyle çalışmalarını sürdüren yüksek ziraat mühendisi Mustafa Kemal Soylu, Türkiye’nin birçok noktasında doğadan ekonomik önemi olan mantarları topladıklarını söyledi. Bu mantarları laboratuvara getirip elde ettikleri izolatları (bir bileşikten, karışımdan bileşiklerin ayrılması) gen bankasında sakladıklarını belirten Soylu, “Şu ana kadar 700’ün üzerinde izolatımız mantar gen bankamızda saklanmakta. Türkiye’nin en büyük, en geniş kapasiteli gen bankası burası” dedi.
Soylu, türlerine göre farklı zamanlarda doğal olarak yetişen mantarların bulundukları bölgelere gittiklerini aktardı. Doğu Anadolu’da 6 yıl önce çalışma yürüttüklerini bildiren Soylu, “O bölgede mayıs ayında çıkan çaşır mantarını topladık. Şu an çaşır mantarına ait yaklaşık 300 farklı izolatımız var. Daha sonra da bunları selekte ediyor, mantar üretim tesislerinde yetiştiriyor ve çeşitlerimizi seçiyoruz. Türkiye’nin ilk yerli ve milli mantarda tohumluk çeşitlerini tescil ettirdik. Bu yıl onaylandı. İstiridye mantarında ‘Yaprak77’ ve kulacık mantarında ‘Soylu77’ adıyla mantarlarımızı tescil ettirdik. Bu sene ayrıca üçüncü çeşidimiz için de başvurumuzu yaptık. Önümüzdeki yıl da çaşır mantarında yerli ve milli üçüncü çeşidimizi tescil ettirmiş olacağız” diye konuştu.
Tescilli mantarların tohumları satışa sunuldu
Mustafa Kemal Soylu, mantar türlerini tescil ettirmekle yetinmediklerini, ekonomiye kazandırmak için de çalışmalar yürüttüklerini anlattı. Özel sektörle iş birliği yaparak, tescilli iki çeşidin tohumlarını satışa sunduklarını dile getiren Soylu, ıslah edilen yeni çeşitleri ülke ekonomisine kazandırıp Türkiye’nin ihtiyacını yerli ve milli tohumlarla karşılamak istediklerini vurguladı. Çin, Güney Kore gibi Uzak Doğu ülkelerinde yaklaşık 40 çeşitte yaygın olarak mantar yetiştirildiği bilgisini veren Soylu, şu ifadeleri kullandı:
“Ülkemizde beyaz şapkalı ve istiridye mantarı dışında çok az birkaç tür daha var. Hedefimiz, Türkiye’de en az 10 mantar türünü yaygınlaştırmak. Bunun için hem çeşitleri geliştiriyoruz hem de üretim tekniklerinde çalışıyoruz. Türkiye mantarda tohumluk ihtiyacını yurt dışından temin ediyor. Yüzde 90’ı bulan ithalatta yaklaşık 3 milyon dolar kaybımız oluyor. Türkiye’de daha önce beyaz şapkalı mantar türü yaygın olarak yetiştiriliyordu. Merkezimizde 1970’ten beri kültür mantarıyla ilgili çok sayıda çalışma yapıldı. Türkiye olarak mantarda çok yeni olduğumuz için belki de çeşit geliştirmede biraz geciktik diyebiliriz. Yaprak77 ve Soylu77’yi Güney Kore ile ortak iş birliği projesi kapsamında ıslah ettik. Güney Kore’den getirdiğimiz izolatlar ile yerli ve yabani izolatları laboratuvar koşullarında çaprazladık ve melezler elde ettik.”
Yaprak77’nin Ar-Ge çalışmasının 4, tescil aşamasının ise 2 yıl sürdüğünü kaydeden Soylu, 6 yılda iki çeşit mantar türü elde edildiğini bildirdi.
Üçüncü çeşidi “Karbeyaz” adıyla tescil ettirmeyi planladıklarına değinen Soylu, gelecek yıllarda tescilli mantar çeşidi sayısını artırmak istediklerini sözlerine ekledi.
